Kanton Schwyz
26 april 2021
Het dorp Schwyz is de naamgever van Zwitserland en van het kanton. Als een van de Waldstätten Uri, Obwalden, Nidwalden (Unterwalden) of Orte, Talschaften of Landsgemeinde aan het Vierwoudenmeer (de Vierwaldstättersee) bereikte de plaats met de haar omringende gebieden en gemeentes al in de veertiende eeuw autonomie en soevereiniteit.
Rond 1450 bereikte het kanton zijn huidige omvang door verovering en verwerving. Tegenwoordig is Schwyz de grootste gemeente en hoofdstad van het kanton, dat is ingedeeld in districten en gemeentes.
Alemannen
De Alemannen emigreerden vanaf de zesde eeuw naar centraal Zwitserland. Zij kwamen daar in aanraking met de Gallo-Romaanse samenleving, die zich in vier eeuwen Romeinse overheersing (15 v. Chr. 410 n.Chr.) had gevormd. In de tiende eeuw was het Duits (alemannisch) de voertaal geworden.
Na de Franken, de Karolingers en het Hertogdom Swaben maakte Schwyz vanaf de tiende eeuw deel uit van het Heilige Roomse Rijk.
Het gebied was opgedeeld onder vele kleine grondeigenaren, zoals de Abdij Einsiedeln (gesticht in 934), lokale heersers, zoals de graven van Lenzburg (uitgestorven in 1125), Kyburg (uitgestorven 1263), Frohburg (uitgestorven in 1367), van Rapperswil (uitgestorven in 1283) en Habsburg, die uiteindelijk overbleven.
Het lot van andere adellijke geslachten, abdijen en bisdommen (onder andere St. Gallen, Chur, Konstanz), andere monarchen (Wittelsbacher, Luxemburger) en de Italiaanse stadsstaten en hertogdommen, onder andere Milaan, was ook van invloed op de politieke ontwikkeling in centraal Zwitserland. Dit komt verder niet aan de orde. (zie ook het Bundesbriefmuseum in Schwyz)
De toren bij de Brüöl, c. 1200
Gotthardpas
Tot de opening van de Gotthardpas in de periode 1220 – 1230 was Schwyz (en de andere Waldstätte) voor de grootmachten uit die periode economisch, politiek en strategisch niet interessant. Dit verklaart ook de feitelijke zelfstandigheid die deze Orte in het ontoegankelijke gebied al vroeg hadden.
Bovendien was het ruwe klimaat en de bijna Spartaans opvoeding van de weerbare mannen (vooral om de (vee) handel te beschermen) een goede basis voor defensie en vanaf de vijftiende eeuw (tot de nederlaag bij Marignano in 1515) de aanval.
Rond 1240 kreeg Schwyz de status van vrije rijksstad (Reichsunmittelbarkeit) van keizer Friedrich II (1194-1250) van het Heilige Roomse Rijk. Dit was voor een dorp opmerkelijk. Daarna ontwikkelde Schwyz zich snel tot een feitelijk zelfstandige Landsgemeinde, die pas in 1848 is afgeschaft.
Landbouw, veeteelt en veehandel waren de belangrijkste economische activiteiten. Na de opening van de Gotthardpas kwam de nadruk steeds meer tegen te liggen op veehandel. Het huurlingenbedrijf werd ook een steeds belangrijkere bron van inkomsten.
De afzetgebieden waren de steden in de regio (onder andere Zurich, Zug, Luzern, Bern) en de Lombardei.
Aan het einde van de dertiende eeuw en in de loop van de veertiende eeuw sloot Schwyz met omringende Orte en steden meerdere verdragen. Het verbond van augustus 1291 is de meest bekende, maar niet de meest belangrijke.
Dit verbond tussen Uri, Schwyz en Unterwalden is in 1891 erkend als het officiële begin van de huidige Confederatie. Het was echter een van de vele verdragen tussen steden en Orte in centraal Zwitserland (en West-Europa).
Het doel was geen onafhankelijkheid van de (Habsburgse) vorst, maar vredeshandhaving, geschillenbeslechting en afspraken over veehandel, beheer en gebruik van gronden, bossen en weides en rechtszekerheid.
St. Martinskirche (800 eerste kerk-1774 laatgotische renovatie)
Wel waren deze Orte als Landsgemeinde al feitelijk zelfstandig en waren ze in staat en bereid deze autonomie met de wapens te verdedigen.
De plundering in 1314 door Schwyz van het klooster Einsiedeln , dat onder bescherming stond van Habsburg, was aanleiding voor de slag bij Morgarten in 1315.
De decennia daarna sloten meer steden en Orte zich aan bij de winnaars. Economische belangen en samenwerking stonden op de eerste plaats.
Luzern (1332), Zürich (1351), Glarus en Zug (1352) en Bern (1353) sloten verdragen met de Eidgenossenschaft.
Er was in deze tijd nog geen sprake van formele onafhankelijkheid van de Habsburgse keizer. Dat politieke concept bestond nog niet in deze religieuze tijd, waar de keizer door de Allerhoogste was uitverkoren. Ook waren de onderlinge (economische) tegenstellingen groot.
Het was een los verbond van soevereine staten en niemand, ook Schwyz niet, voorzag het Zwitserland van 1848.
De Heiligkreuzkapelle (1645)
Bestuur over gebieden
Schwyz deed mee aan de verovering van de Italiaanse gebieden in de periode 1403-1515 aan de andere kant van de Gotthard en was een van de bestuurders van deze (Untertanen) gebieden (1512-1798, onder andere van het latere Tessin). Schwyz nam ook deel aan het besturen van Aargau (1415), Thurgau (1460), het graafschap Neuchâtel (1512-1529) en enkele andere graafschappen, abdijen en gebieden.
Ital reding Haus (1609)
1515-1848
In de reformatie bleef Schwyz katholiek, evenals de andere Waldstätten en Luzern. Het kanton verweerde zich heftig tegen de door de Franse bezetter in 1798 opgelegde Helvetische Republiek (1798-1803).
Schwyz (en de andere Waldstätten) beschouwde zich als de oervader van de moderne directe democratie en soevereiniteit van de kantons. Het accepteerde geen eenheidstaat van de Helvetische Republiek die de kantons en directe democratie had afgeschaft.
Het kanton volgde verder de historie van de volgende confederaties (1803-1813, 1815-1848 en 1848 tot heden).
Zetel van de regering van het kanton
Als lid van de katholieke Sonderbund (1845) was het zelfs een directe aanleiding voor de Constitutie van 1848 na de Sonderbundskrieg van 1847.
In 1848 koos het kanton in haar kantonale Grondwet voor de representatieve democratie in plaats van de Landsgemeinde.
Het wapen van Schwyz is een rood vlak met een wit kruis in de bovenhoek als verbeelding van de gekruisigde Jezus. Deze heraldiek stamt uit de veertiende eeuw en is sinds de zeventiende eeuw de vlag van het kanton.
(Bron: B. Adler, Die Entstehung der direkten Demokratie. Das Beispiel der Landsgemeinde Schwyz 1789-1866, Zürich 2006; B. Mesmer (Redaktion), Geschichte der Schweiz und der Schweizer, Basel, 2006; Historisches Lexikon der Schweiz https://hls-dhs-dss.ch/de/articles/000736/2021-01-25).
Impressiess van Schwyz
Dorpsplein, op de achtergrond de Kleine Mythe en de Grote Mythe
