Evian, Vevey, Savoie en de oude Eidgenossenschaft

21 september 2024

De omgeving van Lac Léman is politiek, linguïstisch, economisch en cultureel altijd een regio met intensieve onderlinge contacten geweest. De bisschoppen van Genève, de stad Genève, abten, graven en hertogen van Savoie, koningen van koninkrijk Piëmont-Savoie en Frankrijk, de Zwitserse confederatie, Wallis (Valais) en andere spelers bepaalden politiek, handel, oorlog en vrede tot 1798.

Aix-les-Bains, 1000-jaar Savoie en de dynastie van Savoie (1003-2003)

De steden Evian in Chablais (Departement Haute-Savoie) en Vevey (kanton Vaud/Waadt), beide gelegen aan het meer van Genève, hebben politiek gezien echter maar twee korte periodes gedeeld.

In 1536 veroverde Bern niet alleen Vaud en bestuurde het tot 1798. Bern veroverde dat jaar samen met de Republiek van de Zeven Zenden (Oberwallis) ook de Chablais op het Hertogdom Savoie, inclusief Thonon en Evian. In 1475 had Bern al het huidige Chablais-Vaudois/Waadtlander Chablais veroverd.

De abdij Hautecombe (12e eeuw) aan het meer van Bourget (lac du Bourget), aan de overkant de stad Aix-les-Bains. Vanaf de 12e eeuw de laatste rustplaats van de dynastie Savoie. Ook de laatste Italiaanse koning Umberto II (1904-1983), directe afstammeling van de familie, is hier begraven in 1983, evenals zijn vrouw Marie-Josée van België (1906-2001) in 2001.

Bern bestuurde voor korte tijd Thonon, de Republiek van de Zeven Zenden Evian. Het Lausanner Verdrag (1567) en het Verdrag van Thonon (1569) bepaalden echter de teruggave aan Savoie en de grens bij St. Gingolph.

Thonon, de Franse grens en douane vanaf 1860

Savoie was al eeuwenlang een graafschap en vanaf 1416 een hertogdom toen het in 1720 het belangrijkste gebied in het koninkrijk Piëmont-Savoie (of koninkrijk Sardinië) met Turijn als hoofdstad werd.

In 1796 versloeg Napoleon dit koninkrijk en door de Vrede van Parijs (15 mei 1796) kwam Savoie bij Frankrijk. In 1798 stichtte Napoleon de eenheidsstaat de Helvetische Republiek (1798-1803) met kanton Léman als district en in 1803 het soevereine kanton Vaud in de nieuwe Confederatie (1803-1813).

Savoie werd door Frankrijk geannexeerd en ingelijfd in het département du Mont-Blanc. Het Weense Congres (1814/15) herstelde echter grotendeels de oude orde, het Ancien Régime, althans wat betreft het koninkrijk Piëmont-Savoie, dat Savoie weer terugkreeg. Kanton Vaud hield echter zijn status en bleef zelfs een soeverein kanton in de nieuwe Confederatie van 1815.

Het koninkrijk Piëmont-Savoie is tenslotte in 1860 opgesplitst: Sardinie en het oostelijke deel (inclusief Piëmont en Aosta) gingen naar Italië, het overige deel (inclusief Savoie) ging na een referendum naar Frankrijk (destijds nog een keizerrijk (1851-1871).

Aix-les-Bains, 150-jaar (1860-2010) toetreding van Savoie tot (keizerrijk) Frankrijk

Het politieke lot heeft Chablais, Evian, Vaud en Vevey maar voor korte tijd samengebracht tussen 1536 en 1567 en tussen 1798 en 1813. Het meer van Genève is echter al vanaf de Romeinse tijd de verbindende relatie geweest.

Evian is ook de vindplaats van het beroemde mineraalwater door Gabriel Cachat in 1789. Hij ontdekte de heilzame werking van het bronwater en Evian werd al snel een gerenommeerde plaats voor de beau monde. La source Cachat is een van de beroemdste bronnen in de stad.

De banden tussen Vevey en Evian zijn altijd intensief geweest. Handel, wijnbouw, scheepvaart, scheepsbouw, kuur- en badhuizen en toerisme aan de beide oevers van het meer getuigen van eeuwenoude relaties.

Haven van Evian (boven) en Musée des Traditions et des Barques du Léman in Saint-Gingolph (onder), scheepsbouwtype van het meer van Genève

Maurice Denuzière (1926) citeert in zijn voorwoord in zijn boek ‘Helvétie’(1992) toepasselijk Charles-Ferdinand Ramuz (1878-1947):

“Rappelons-nous le rôle, dit historique, qu’on prétait, placés comme nous sommes entre trois grands pays, c’est à dire entre trois cultures, de leur servir d’intermédiaire, d’opérer des rapprochements et, jetant au creuset l’apport de ces divers métaux, d’aboutir, j’imagine, à une sort d’alliage. Ça s’appelait l’esprit européen”.

De roman Helvétie heeft de verwevenheid en onderlinge contacten in Lac Léman in de periode 1800-1819 als thema, met Vevey als hoofdrolspeler.

Impressies van de oude badplaats Aix-les-Bains