Jacob Burckhardt, parodie, satire en humor in Bazel

18 april 2019

De beroemde Zwitserse historicus Jacob Christian Burckhardt (1818-1897) was de eerste die het gebruik van satire, parodie en humor in het Europa van de renaissance analyseerde.

Hij schreef over de ontwikkelingen in de late Middeleeuwen en hoe vijandige legers, prinsen en edelen elkaar met symbolische belediging provoceerden en hoe de verslagen partij met symbolische verontwaardiging werd beladen. Wit, parodie en satire werden ook gebruikt als wapen in theologische geschillen.

Maar geestigheid en satire konden pas een onafhankelijk element zijn, als het individu pretenties had. De wapens waren toen geenszins beperkt tot de tong en de pen, maar bevatten trucs en praktische grappen. Deze zijn verzameld in diverse verzamelingen.

Het is jammer dat Burckhardt, die in Bazel woonde en werkte, geen commentaar kan geven op de hedendaagse satire die veelal zulke heftige reacties uitlokt.

Burckhardt (Weltliche Betrachtungen, postuum gepubliceerd in 1905) introduceerde de term Kleinstaat (de kleine staat) als een herinnering aan zijn democratische kwaliteiten in een tijd van ondemocratische Europese superstaten en machten. Een waarschuwing van deze beroemde Zwitserse denker.

(Bron: Jacob Burckhardt, The Civilisation of the Renaissance in Italy, Gutenberg Project, vertaling 2014).