Het Leeuwenmonument in Luzern
2 augustus 2023
Het Leeuwenmonument (Löwendenkmal) is ingehuldigd op 10 augustus 1821, 29 jaar na de aanval op de Zwitserse Garde in het Tuilerieën Paleis in Parijs (10 augustus 1792). Carl Pfyffer von Altishofen (1771-1840) was een van de weinige overlevenden als officier van de Zwitserse Garde van koning Lodewijk XVI (1754-1793).
Op 10 augustus 1792 was hij in Zwitserland, anders had hij het lot van de ongeveer 700 gesneuvelde collega’s gedeeld, de meeste stierven op die dag, de overlevenden werden op 3 september geëxecuteerd.
Hij was de initiatiefnemer van het monument. Tijdens de Franse bezetting van Zwitserland (1798-1813) was het politiek onmogelijk. Pas in 1815, en gesteund door de conservatieve stemming tijdens de restauratie, kon hij zijn plan om zijn collega’s te herdenken realiseren.
Carl Pfyffer haalde meer dan 20.000 Zwitserse frank op dankzij donaties uit binnen- en buitenland, onder andere van leden van buitenlandse koningshuizen zoals de Russische tsaar, de koning van Pruisen en de Franse koninklijke familie.
De opdracht voor het monument ging naar de destijds bekende Deense beeldhouwer Bertel Thorvaldsen (1770-1844). De leeuw werd direct uit de stenen muur in de oude steengroeve gehouwen, die Pfyffer al sinds 1805 voor dit doel had gehuurd.
Het beeldhouwen van de leeuw ging niet zonder slag of stoot. De beeldhouwer Urs Pankraz Eggenschwiler (1766-1821) wilde de leeuw direct in de muur van de voormalige zandsteengroeve hakken, maar overleefde het door een val niet.
Na zijn ongeluk voltooide Lukas Ahorn (1789-1856) uit Konstanz de leeuw. Boven het monument staat de inscriptie Helvetiorum Fidei ac Virtuti (Over de trouw en de moed van de Zwitsers).
De stervende leeuw is doorboord met een gebroken speer. Zijn been rust op een schild met de Fleur-de-Lis van de Franse koninklijke familie. Een ander schild draagt het wapen van Zwitserland. De inscriptie onder de leeuw bevat de namen van de officieren en het aantal slachtoffers en overlevenden.
De inhuldiging op 10 augustus 1821 was een feest van, voor en door het ancien régime. De ambassadeurs of vertegenwoordigers van de koninklijke en aristocratische huizen van half Europa waren aanwezig.
Voor de liberale en progressieve kringen die gelijke rechten voor alle burgers eisten, was het een reactionaire demonstratie en een steun voor de conservatieve heersende klasse van Luzern. 200 jaar later is het monument een trekpleister voor toeristen uit alle sociale lagen, politieke stromingen en landen.
(Bron: B. Schumacher, Kleine Geschichte der Stadt Luzern, Baden, 2015; www.loewendenkmal21.ch).
