De Entlebuch (ongeveer 400 m2) is een in 2001 door de UNESCO erkend Biosfeer gebied (UNESCO Biosphäre Enltebuch (UBE) in kanton Luzern. Het wordt ook wel het Wilde Westen van Luzern genoemd. De UBE is eveneens in 2008 erkend als een natuurpark van nationaal belang.
De verkrijging van de status door de UNESCO was geen vanzelfsprekendheid. De voorwaarden waren weliswaar aanwezig: een magnifieke natuur met zelfs voor Zwitserse begrippen een bijzondere flora en fauna, het grootste veengebied van het land, berglandschappen, riviertjes en beekjes, geen grootschalige landbouw (rond de 850 boerenbedrijven) of grote agglomeraties en toch goed toegankelijk voor het publiek.
In de Entlebuch, vernoemd naar het dorp Entlebuch, was er de (gebruikelijke) onenigheid tussen het bedrijfsleven en natuurbescherming. Aan de basis van deze discussie lag het aangenomen referendum uit 1987, de zogenaamde Rothenturm-Initiative.
Dit initiatief is naderhand opgenomen in artikel 78 van de Grondwet, lid 5:
Moore und Moorlandschaften von besonderer Schönheit und gesamtschweizerischer Bedeutung sind geschützt. Es dürfen darin weder Anlagen gebaut noch Bodenveränderungen vorgenommen werden. Ausgenommen sind Einrichtungen, die dem Schutz oder der bisherigen landwirtschaftlichen Nutzung der Moore und Moorlandschaften dienen.
Deze wet beoogt de venen en veengebieden in het hele land een beschermde status te geven. Het bedrijfsleven, inclusief de landbouw, in de Entlebuch vreesde dat dit ten koste zou gaan van de economische ontwikkeling (minder aanleg wegen, geen uitbreiding dorpen, industrieterreinen, landbouwgrond et cetera).
Enkele geëngageerde burgers benaderden dit perspectief echter van een heel ander gezichtspunt, namelijk de kansen die deze bescherming en instandhouding van de natuur boden.
En inderdaad, een in 1997 in het leven geroepen projectgroep slaagde erin een plan te presenteren na overleg met betrokken gemeentelijke, kantonale en federale instanties, burgers, bedrijfsleven en natuurbescherming.
Het resultaat was een doorwrocht concept om de inwoners, natuurbescherming en het bedrijfsleven met instandhouding én gebruik van de natuur over de streep te trekken. De landbouw, de houtindustrie, energiewinning, toerisme, dienstverlening en Midden- en Kleinbedrijf zagen de voordelen van het concept met instandhouding van het veenlandschap conform het referendum in 1987.
Zoals gebruikelijk beslissen de burgers in Zwitserland over de inrichting van hun woonomgeving. De burgers van de acht betrokken gemeenten (Entlebuch,, Hasle, Doppleschwand, Schüpfheim, Flühli-Sörenberg, Marbach, Escholmatt en Romoos) stemden in september 2000 met 94% voor het initiatief om de Entlebuch voor te dragen als door de UNESCO erkende Biosfeer.
Sindsdien heeft het ‘armenhuis Entlebuch (de in Zwitsersland tot 2001 gebruikte typering voor deze regio) zich in 2022 ontwikkeld tot een welvarend gebied met behoud van de natuur.
Wie zonder deze voorkennis de cabinelift neemt vanaf Flühli naar Sörenberg, het grootste wintersportgebied van het kanton, vermoedt niet dat dit midden in dit natuurgebied ligt. Ook op andere plaatsen zijn na 2001 cabineliften en andere faciliteiten voor het toerisme gebouwd.
Een wandeling vanaf Sörenberg op 1423 hoogte naar het bijna vijfhonderd meter lager gelegen Kemmeribodenbad aan de rivier de Emme in kanton Bern, aan de grens van het Emmental en de Entlebuch, maakt echter duidelijk op welke zorgvuldige wijze inhoud is gegeven aan de relatie tussen mens en natuur.
De welvarende boerenbedrijven gedijen kennelijk goed bij het keurmerk “Echt Entlebuch’ voor vijfhonderd landbouw-, melk- en vleesproducten. De ontwikkeling van het toerisme, maar tegelijkertijd van het midden- en kleinbedrijf en een uitstekende infrastructuur en bloeiende dorpsgemeenschappen met maar liefst 400 verenigingen op cultureel, sportief, sociaal, economisch en politiek gebied (op 17 000 inwoners), tonen een gebied in goede doen.
Jaarlijks bezoeken ongeveer 600 000 toeristen het gebied, met pieken in de zomer en de winter. Een actuele tentoonstelling in het Entlebucherhaus in Schüpfheim toont deze facetten en de ontwikkeling van de Entlebuch (www.entlebucherhaus.ch).
De UNESCO was zo enthousiast over deze gang van zaken, dat in 2011 het predicaat ‘Modelregio voor de wereld werd toegekend’. De roem van de UBE bereikte met de deelname van de promotiefilm “The Entlebuch Message” zelfs de deelname aan het filmfestival van Cannes in 2014 en de toekenning van de European Energy Gold Award in 2017 voor de energiebesparende en milieuvriendelijke maatregelen.
De wandelaar in de UBE is getuige van deze innovatieve symbiose tussen mens, bedrijvigheid en natuur. Zelfs de kunst is overal aanwezig, bijvoorbeeld in de Skulpturenweg langs de Emme. De natuur in de UBE (en in haar algemeenheid) is bovendien de ultieme vorm van kunst, zoals bijvoorbeeld de door natuur gevormde ijssculpturen langs de rotsen, de silhouetten van de bergtoppen of de sprookjesachtige beekjes en watervalletjes te midden van naaldbomen.
Daarnaast wacht een welkome verrassing in het uit 1834 daterende Hotel Landgasthof Kemmeribodenbad en zijn beroemde “Nidle”, de ver buiten kanton Bern en de landsgrenzen bekende Kemmeriboden Merängge).
Zoals de naam al doet vermoeden is dit hotel ontstaan als spa in 1834 bij de ontdekking van mineraalwaterbronnen (Verdere informatie: www.kemmeriboden.ch).
(Bron: Mein Entlebuch 2022, www.biosphaere.ch).
De Zwitserse Alpen Club
De Zwitserse Alpen Club (Schweizer Alpen Club, SAC/Club Alpin Suisse, CAS) organiseert regelmatig wandeltochten in deze omgeving (en elders) in het land.
Hoewel de naam anders doet vermoeden, organiseert de SAC niet alleen skitochten, bergbeklimmingen en andere sporten in het hooggebergte en de Alpen, maar ook (wandel) activiteiten in andere regio’s.
(Meer informatie: www.sac-cas.ch).