Rumantsch Grischun in het onderwijs
5 januari 2021
Graubünden groeide in de 14e en 15e eeuw in een langzaam proces naar politieke autonomie, los van de aristocratische en feodale structuren.
De Drie Bonden (het Huis van God (der Gotteshausbund), de Tien Jurisdicties (der Zehn Gerichtebund) en de Grijze Bond , (der Graue or Obere Bund) ontwikkelden zich van het feodale systeem naar autonome gemeentes en rechtssystemen.
De Drie Bonden kwamen samen in een Confederatie van Der Freistaat der drei Bünde aan het einde van de veertiende en het begin van de vijftiende eeuw.
Het Reto-Romaans (de vijf dialecten Surselvisch, Sutselvisch, Surmeirisch, Putèr en Vallader) was in die tijd nog steeds de dominante taal.
De Duitse taal werd echter steeds belangrijker, mede door immigratie van Duitstaligen onder anderen van de Walser.
Chur, het taal- en cultuurcentrum van de Romaanse taal, werd ook geheel Duitstalig.
In 1794 riep de Algemene Vergadering van de Freistaat de drietaligheid (Duits, Italiaans en Reto-Romaans) uit.
In 1803 nam Graubünden haar huidige naam aan als een van de negentien kantons van de nieuwe Confederatie, opgericht naar Frans initiatief (Mediationsakte, Acte de Médiation) na het mislukken van de Helvetische eenheidsstaat (1798-1803) naar Frans model.
De drie talen hadden in principe dezelfde status, hoewel het Duits in de praktijk dominant was in het onderwijs, de overheid en het juridische systeem.
De Lia Rumantscha werd in 1919 opgericht om het bewustzijn en het gebruik van het Romaans in het onderwijs en de cultuur te vergroten.
Een van de initiatieven (vanaf 1982) was de ontwikkeling van Rumantsch Grischun, de gemeenschappelijke romaanse taal om les te geven op scholen en als officiële bureaucratische en juridische taal.
In 1999 verving Rumantsch Grischun het Romaans (de vijf dialecten) in het onderwijs. Er waren echter ook tegenstanders van deze unificatie van de vijf dialecten.
In 2020 blijkt inderdaad dat het gebruik van Rumantsch Grischun in het onderwijs (als verplichte taal, naast Duits of Italiaans) geen groot succes is. De vijf Romaans- sprekende regio’s geven kennelijk de voorkeur aan hun lokale identiteit.