Gnomon, Musée international d’horlogerie, La Chaux-de-Fonds. Photo/Foto: TES.

Het hart van de Zwitserse horloge-industrie.

Het kanton Neuchâtel is het hart van de Zwitserse horloge-industrie. Al aan het einde van de 17e eeuw produceerden boeren-horlogemakers klokken en horloges voor klanten in alle uithoeken van Europa en zelfs de wereld.

In 1914 kwam meer dan de helft, 55%, van de wereldproductie van horloges uit La Chaux-de-Fonds, op de voet gevolgd door Le Locle. De stedenbouwkundige planning en huizen pasten zich aan deze industrie aan.

De industrie had grote ramen nodig vanwege de behoefte aan licht, woon- en industriegebieden waren niet strikt gescheiden en veel productiefaciliteiten bevonden zich in hetzelfde gebouw als de appartementen van hun werknemers. Efficiëntie en planning waren essentieel.

De gridplanning van beide steden is gebaseerd op deze principes, die na de verwoestende branden in 1794 (La Chaux-de-Fonds) en 1833 en 1844 (Le Locle) mogelijk werd.

De unieke symbiose van stadsplanning en industrie, stedenbouwkundige en architectonische eenheid van deze twee industriesteden heeft hen in juni 2009 tot UNESCO-werelderfgoed gemaakt.

Het Espace de l’urbanisme Horlogier in La Chaux-de-Fonds (www.timExplorer.ch) geeft een goed inzicht in het ontstaan van deze steden. Dit centrum is volledig gewijd aan de horlogeindustrie, stedenbouw en industrieel erfgoed.

Verschillende fabrikanten geven daarnaast een inkijk in de horlogeproductie (onder andere Manufacture de Haute Horlogerie Corum en Le Carrousel Formation in La Chaux-de-Fonds, Les Apprentis du Temps en Atelier micromécanique in Le Locle en Le Centre Horloger in Neuchâtel). Verschillende musea zijn gewijd aan de klokkenindustrie: het Musée international d’horlogerie in La Chaux-de-Fonds en het Musée d’horlogerie in het Château des Monts in Le Locle geven een historisch en algemeen overzicht.

De collectie Jaquez-Droz in het Musée d’art et d’histoire in Neuchâtel bestaat uit muziekautomaten en hun ingewikkelde mechanismen, stukken die de koninklijke hoven van Europa in de 18e eeuw sierden.

Het Musée des Mascarons in Môtiers, het Musée paysan et artisanal in Neuchâtel, het Castel – Pendulerie neuchâteloise in Saint-Aubain en ateliers in Fleurier, Auvernier, Peseux, Le Locle, La Chaux-de-Fonds zijn andere interessante centra.

Hoe is het allemaal begonnen? Tijdens de lange wintermaanden hielden boeren zich bezig met het repareren van hun landbouwwerktuigen en andere ambachtelijke activiteiten. Toen de eerste uurwerken verschenen, leerden deze ambachtslieden ze te demonteren en te repareren en vervolgens leerden ze zelf horloges en klokken te maken.

De boer-horlogemaker was in de achttiende eeuw de ingenieuze fabrikant, in de negentiende eeuw breidden zakenlui het bedrijf uit tot wereldconcerns.

(Bron: Toerisme Neuchâtel, Au coeur du temps, Neuchâtel, 2017; www.timExplorer.ch).