Unabhängige Republik Grossbasel/Independent Republic Basel, Bummelsonntag 2019. Photo/Foto: TES.

De onafhankelijke Republiek Bazel

De nieuwe geschiedenis van Bazel (Die neue Basler Stadtgeschichte ) verschijnt in 2024. Dit verhaal vertelt niet alleen de economische, sociale en culturele successen van het kanton Basel-Stadt en de stad aan de Rijn, maar ook de gemiste kansen.

Economisch en cultureel gezien zijn het kanton en de stad altijd belangrijk geweest, gelegen in het centrum van Europa, waar de wegenverkeersaders en de Rijn elkaar ontmoeten.

Tot de 15e eeuw was Bazel echter vooral gericht op de Elzas en de Bovenrijn-regio (Straatsburg, Freiburg (D), Colmar, Mulhouse, Besançon, Rottweil).

Bazel heeft zich ook daarna met name gericht op dit trinationale achterland, zelfs na 1501, toen de stad toetrad tot de Eidgenossenschaft.

Misschien is dat de reden waarom het kanton/stad sinds 1848 slechts drie keer in de regering (Bundesrat) vertegenwoordigd was.

Bazel heeft zeven eeuwen geleden echter al politieke mogelijkheden gefrustreerd.

Voor de Rooms-Duitse koning Rudolf von Habsburg (1218-1291) was Bazel rond 1270 en na diens kroning in 1273 de natuurlijke hoofdstad van zijn gebieden in de Aargau, het Fricktal, de Elzas en Zuid-Duitsland.

De handels- en bisschopsstad en de verkeersroutes waren het natuurlijke centrum van zijn grondgebied. Zijn vrouw Anna Gertrude (1125-1281) en Rudolf waren maar liefst 26 keer in Bazel tot 1274.

De stad wilde echter geen residentie worden en in 1272 en 1273 braken er daardoor zelfs gewapende conflicten uit. In de 14e eeuw werden Wenen en Praag vervolgens de belangrijkste Habsburgse steden.

Bazel werd dus geen keizerlijke hoofdstad en metropool, hoewel koningin Anna Gertrude in 1281 in de kathedraal van Bazel werd begraven. Pas in 1770 werden haar overblijfselen naar het Habsburgse klooster St. Blasien overgebracht.

Niet alleen Rudolf, maar tweehonderdvijftig jaar later (1525-1529) had ook de bisschop geen zetel meer in Bazel en werd Porrentruy (Pruntrut) zijn nieuwe residentie, Tegenwoordig is Solothurn de bisschopsstad.

Geen keizer, geen koning, geen bisschop en slechts drie keer vertegenwoordigd in de regering sinds 1848. De nieuwe geschiedenis van Bazel komt niet te vroeg.

Af en toe ziet men nog steeds de vlag Onafhankelijke Republiek Bazel (‘Unabhängige Republiek Grossbasel‘) in de stad. Utopia, droom, grap, identiteit of een vreemd lichaam in de Confederatie of een teken van een (economische) succesvolle zelfbewuste en onafhankelijke republiek ?

Baseldeutsch (Baaseldytsch, Baseldytsch, Baseldütsch) is in ieder geval het enige Zwitserduitse dialect met een wel zeer groot aantal bijzondere kenmerken, zelfs naar de maatstaven van de vele andere Zwitserduitse dialecten.